Công lý với xã hội chủ nghĩa

Suốt ba tháng qua dân Việt Nam háo hức theo dõi vụ án cầu Chương Dương, được coi là vụ án thu hút nhiều nhất từ xưa đến nay sự chú ý của dư luận, đến độ khi phiên tòa hình sự họp tại Hà Nội, dân chúng ngồi đầy tòa án, đứng tràn ra đường, có kẻ chèo cả lên mái nhà và cây cối quanh tòa. Nội dung vụ án chỉ là một chuyện giết người cướp của thường – một cảnh sát viên gác cầu bắn chết mồt thanh niên đi xe gắn máy qua cầu để đọat một món tiền lớn do thanh niên chở trên xe – không có tình tiết éo le gay cấn nào và chắc chắn đây không phải là vụ án mạng đầu tiên vì tiền với thủ phạm là một viên cảnh sát.

Tại sao bỗng dưng dư luận lại xôn xao với một vụ án vặt ? Chỉ hiểu được sự thể này nếu ý thức nổi lòng khao khát công lý của toàn dân đương lúc ngành thông tin phát triển. Chính vì sự kiện quá tầm thường với bằng chứng tỏ rõ sự ỷ quyền hung bạo của thủ phạm mà quần chúng đã dễ đồng nhất hóa mình với nạn nhân, muốn viên cảnh sát đại diện cho bạo quyền bị kết án nặng, vậy nên mới có cảnh phán quyết tử hình được tràng pháo tay nơi khán giả tán thưởng.

Khi áp dụng chính sách đổi mới để cứu vãn tình thế, nhà nước cộng sản đã, dù muốn hay không, mở khóa thả lỏng những khát vọng bị Ðảng đè nén trong gần nửa thế kỷ. Hàng chục năm bị chuyên chế khống trị đã khiến dân Việt thèm công lý chẳng kém tự do, cho nên một khi ngành truyền thông bắt đầu được mở rộng, điều đầu tiên dư luận đòi hỏi là sự chấm dứt cảnh bất công và sự trừng trị những kẻ gian manh hại nước hại dân.

Phục vụ công lý là bổn phận của mọi chính quyền chân chính nhưng một chế độ vẫn từng cai trị nhờ bạo lực độc đoán làm sao đáp ứng được nhu cầu công lý ? Trong vụ cầu Chương Dương, nhà nước cộng sản đã sẵn sàng thỏa mãn dư luận quá sôi nổi vì viên cảnh sát bị cáo là một cán bộ hạng bét, tuy cũng có do dự và cố tình che chở viên này một thời gian. Nhưng cạnh vài vụ xử án đúng đắn, biết bao vụ án quan trọng liên quan đến kẻ ít nhiều quyền thế không được ra tòa, tội phạm chỉ phải chịu sự phạt hành chánh, và nếu ra tòa hình sự thì tội phạm cũng chỉ bị kết án lấy lệ thôi. Theo báo Pháp luật ngày 2/8/94, trong 6 tháng đầu năm nay, trên 140 vụ buôn lậu do cảnh sát phát giác, 93 vụ chỉ bị phạt hành chánh, chỉ 22 vụ bị chuyển cho cơ quan điều tra vâ chửa chắc sẽ ra tôa hình sự.

Công lý không thể được bảo vệ tại Việt Nam khi còn thiếu hai điều kiện tối thiểu của sự xét xử công bình là tính độc lập của các chức viên ngành tư pháp và sự chấm dứt “chế độ che bao ô dù”. Nhưng những điều kiện này làm sao có được với một chế độ đặt tư pháp dưới sự quản lý của hành pháp, và một guồng máy nhà nước trên đường lưu manh hóa ?

11/1994
Retour à DPN

Luật mới: trưng mua, trưng dụng tài sản